Ordu’nun batısında, Karadeniz kıyısında yer alan Ünye, tarihi zenginliği ve doğal güzellikleriyle dikkat çeken kadim bir yerleşim alanı olarak öne çıkıyor. Coğrafi konumu sayesinde hem ticaret yollarının hem de kültürel geçişlerin merkezi olan Ünye, geçmişten bugüne bölgenin önemli liman kentlerinden biri olma özelliğini sürdürüyor. Arkeolojik bulgular, Ünye ve çevresindeki yerleşimin tarihini M.Ö. 15. yüzyıla, Hitit dönemine kadar götürüyor. Bölge daha sonra Frig, Kimmer, Pers, Pontus ve Roma hâkimiyetine girdi. Antik kaynaklarda 'Oinòe' olarak anılan Ünye, o dönemde deniz ticaretiyle ön plana çıkan önemli bir kıyı kenti konumundaydı. Roma döneminde stratejik önemi artan kent, Bizans döneminde ise kale ve liman yapılarıyla bölgesel bir ticaret merkezi haline geldi.
Türklerin Karadeniz kıyılarına ulaşmasıyla birlikte Ünye, 11. yüzyıldan itibaren Anadolu Selçuklu hâkimiyetine girdi. Bu dönemde hem tarım hem de liman ticareti gelişmeye başladı. 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon seferiyle Osmanlı topraklarına katılan Ünye, idari olarak Canik Sancağı’na bağlandı. Osmanlı döneminde gemi yapımı, fındık ticareti ve deniz taşımacılığıyla bölgenin ekonomik hayatında önemli bir rol üstlendi. Cumhuriyet’in ilanından sonra Ünye, Ordu iline bağlı bir ilçe olarak yeniden yapılandı. 20. yüzyılın ortalarından itibaren ulaşım ağlarının gelişmesi, fındık ihracatı ve sanayi yatırımlarıyla bölge hızla modernleşti.
PEKİ ÜNYE İSMİ NEREDEN GELİYOR?
Ünye adının kökeni, antik dönem kayıtlarında 'Oinòe' olarak geçen yerleşim adından geliyor. Yunanca kökenli bu ifade, 'şarap diyarı' veya 'üzüm yetiştirilen yer' anlamına gelen 'oinos' kelimesinden türetilmiş. Antik çağlarda bölgenin verimli topraklarında üzüm bağlarının bulunduğu, yerel halkın şarap üretimiyle geçimini sağladığı biliniyor. Bu nedenle 'Oinòe' ismi, zamanla hem kentin kimliğiyle hem de ekonomik faaliyetleriyle özdeşleşmiş durumda. Bizans döneminde kullanılan 'Oinòe' ismi, Türklerin bölgeye yerleşmesinden sonra fonetik değişime uğrayarak 'Ünye' şekline dönüşmüş. Osmanlı arşivlerinde de 'Üniye' ve 'Unieh' biçimlerinde geçen ad, Cumhuriyet döneminde bugünkü haliyle resmileşti.