Anadolu uygarlığından günümüze kadar uzanan bir gelenektir 'Bağ Bozumu'. Asmalarda olgunlaşan üzümler kesilir, hasat toplanır, gelir bağların bozulma vakti. Dedik ya tarihi asırlar öncesine ulaşır, Anadolu insanının sabrını, emeğini, azmini, yardımlaşmasını, alın terini ifade eder bağ bozumu. Dahası, bağcının sevinci, coşkusu, nevruzu, umududur. Eylül ayının ritüelidir. Üzümlerin gelin olduğu vakittir, neşenin en davullusu zurnalısı, şenliğidir. Kısacası bir ritüeldir bağbozumu.
***
Eylül ayına veda etmenin zamanıdır artık. Gelen Ekim, 'ayların çetelesini mi tutuyorsun' demeyin, hani bağ bozumu şenlikleri de kendini Ağustos ve Eylül ayına saklar ya, işte demem bu. Ağustos’un son günleri ile Eylül ayının ortalarıdır bağ bozumu, bağcının alın terinin şenliği başlar. Bağcılığın yapıldığı her yörede bilinen ve önem verilen bir ritüeldir bağ bozumu. Üreticinin emeğinin karşılığıdır, türküsüdür, şenliğidir.
***
İşte gidiyorum yıllar öncesine, memleketimin unutamadığım anılarına. Aile büyüklerimin, İzmir'in Kemalpaşa kasabasındaydı (ilçesi) üzüm bağları. Ağustos ayının ortalarında, yöre halkının 'ova' diye adlandırdığı bağ evlerine göçülür, vakit gelmiştir. Bir aile tarımıdır bağcılık, kasabasından, köyünden üzüm üreticileri tası tarağı toplar ovadaki bağ evine göçülür, yaklaşık bir veya bir buçuk ay boyunca, bağ evinde yaşanır. Sabah gün doğarken inilir üzüm bağlarına. Kadını kızı kızanı, ellerinde üzüm sepetleri, asmalarda salkımlar. Dağların yeli vurur yüzüne, gün doğmamıştır daha vakit seher vaktidir. Üzüm yapraklarının üzerindedir gece yağan çiy. Gecenin serinliğinden mi, yağan çiy (havanın su buharının gece serinliğinde yoğunlaşması sonucu ürünlerin üzerimde oluşan su damlacıkları) den mi bilinmez, salkımlar buz gibi üzüm taneleri kütür kütür. İşte bağın en keyifli vaktidir. Rahmetli anneannem, bağ evinin önündeki odun ocağını tutuşturmuş, güveçte mis gibi kokan tarhana çorbası kaynar. Ağaçlarda geveze ağustos böceklerinin bitip tükenmeyen nağmeleri, kumruların serenatları ve çalı kuşları.
***
Gelir Eylül'ün son haftaları, hasat bitmiş, üzümler kesilip toplanmış, gerekli işlemden geçmiş ve serilmiştir (kurumaya bırakılmış). Bir kısmı şaraphaneye gönderilmiş, bir kısmı da ezilerek üzüm pekmezi olur. Artık ovalarda vakit, bağ bozumu vaktidir. Başlar bağcının bağ bozumu şenliği. Bir veya iki gün süren şenliklerde, bağcılar birbirlerini ziyaret eder. Bu ziyarette üzümün en güzeli misafire ikram edilir. Bağcılar kendi aralarında 'en güzel üzüm yarışması' düzenler. Hasat dışında, üzüm sıkım ve üzüm tadım şenliği. Bağcı, bağ bozumu şenliği ile alın terinin, emeğinin ve sabrının karşılığını alır. Artık vakit, ovadan köye dönme vaktidir. Dedik ya, bir ritüeldir bağ bozumu ama gelin görün ki o güzelim Anadolu kültürü ve bağ bozumu şenlikleri de yok olmaya yüz tutmuş. Tıpkı bazı değerlerimizi adetlerimizi unutup tozlu raflara kaldırdığımız gibi. Hepimiz geride bıraktığımız o güzelim yılları sayıklar olmuşuz maalesef. Güzel bir hafta sonu geçirmeniz dileğiyle. Sevgiyle kalın.