‘Hükümet turizme can suyu veriyor’

‘Rus krizine hazırlıksız yakalanan Türkiye, IŞİD belası yüzünden dünyada derinleşerek devam eden bir güvensizlik algısı ve terör. Bunları bugünden yarına ortadan kaldırmak zor’. Sözlerine böyle başlıyor Akdeniz Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Beykan Çizel. Bir Akademisyen gözüyle krizin bundan sonrasını değerlendirirken, ‘Kayıp çok yüksek, Hükümet, turizm politikaları ile sektöre nefes aldırmalı. Ama şimdilik sadece Can Suyu veriyor’ diyor. Ve de ‘Türk turizmi, işler daha kötüye gitmezse 2020 yılında toparlanır’ öngörüsünde bulunuyor.



‘Sektörün eli kolu bağlandı’


Akdeniz Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Turizm Fakültesi Dekan vekili Prof. Dr. Beykan Çizel. Türk turizminin bu yıl yaşadığı krizin sektörden alıp götürdüklerini, Türkiye’nin terör nedeniyle inanılmaz bir güvensizlik algısı altında olduğunu ve bu güvensizliğin de dünyada derinleşerek devam ettiğini, en önemlisi de hükümetin sektör temsilcisine vermesi gereken destekleri, Akademisyen görüşüyle ilk kez Ekspres Gazetesi’ne açıklıyor.


Akademisyen gözüyle krizi değerlendirir misiniz?


‘ Şimdi açıkçası sektör içinde olmakla dışarıdan gözlemlemek farklı. Söze şöyle başlamak istiyorum Türk turizmi çok kırılgan, coğrafi yapı olarak da stratejik bir konumdayız. Ve bunun yol açtığı sıkıntıları da sektör kalbinde hissediyor. Krize gelince, öncelikle Rus krizine hazırlıksız yakalandık. Eğer o uçak düşürülmeseydi şu anda başka şeylerden bahsedecektik. Önce talep azaldı, talep azalınca tedarik zincirinde talep daralması oldu ve istihdamı düşürdü. Turizmin lokomotifi olan otellerin bir kısmı hiç açılmadı, istihdam göreceli olarak düştü beraberinde kalite de düştü. Şimdi bakınız turizm çok ilginçtir. Krizden dolayı bu yıl, 1000 TL.lik odayı 200-300 TL.ye düşürdünüz, gelecek yıl tekrar 1000 TL’ye çıkaramazsınız.’


‘Etki 2020-2021’e uzar’


‘Bundan sonra ne olacak, sezon kötü demeyelim benim ön görüme göre, Temmuz Ağustos de turizm hareketlenir ancak etkileri bugünden yarına görünmez. Doğrudan etkileri de bu kış yaşanacak ve tüm piyasayı sıkıştıracak. Benim öngörüme göre, krizin olumsuz etkisi 5 yıl gider. Ve Türk turizmi, işler daha kötüye gitmezse, 2020 yılında toparlanır. Ancak bu yıl çok zor bir yıl turizmcinin eli kolu bağlandı.’


Kriz derinleşir mi?


‘Şu anda Türkiye, bölgesinde yaşam kalım savaşı veriyor, ciddi şekilde terör tehdidi altında, inanılmaz bir güvensizlik algısı altında ve bu durum dünya da derinleşerek devam ediyor. Bunu ortadan kaldırmak da çok zor. Şöyle düşünelim, mevcut şu andaki durum, yani işler göreceli olarak daha iyiye giderse, kriz ortamının biraz daha iyileştiğini düşünürsek, 2017-2018 de turist sayısı 2015’e nazaran düşse bile, turizm gelirindeki kayıp, en az yüzde 50 düzeyinde olacak. Bu benim öngörüm.’


Türkiye Avrupa pazarından dışlandı mı?


‘Evet, bu yıl Türkiye Avrupa Pazarından dışlandı. Çünkü, Rusya da, Avrupa da kendi iç pazarına döndü. Avrupa ülkeleri, kendi içlerinde İspanya ve Yunanistan’ı destekliyor. Rusya da kendi toprakları içindeki destinasyonu destekliyor Kırım gibi. Ama çok ilginçtir, Avrupa Birliği ile Rusya arasındaki ilişkilerin kötü olmasına rağmen, Rus turist, Türkiye’den çok Avrupa ülkelerini tercih ediyor. Bunun en temel nedeni de charter seferlerinin Avrupa’ya kaydırılması. Şunu da ekleyelim, bu yıl Türk turizmcisinin en fazla beklentisi olduğu ülke Ukrayna.’


Türkiye kaybederken hangi ülkeler kazanıyor?


‘Türkiye turizminde kriz derinleşirken, en yakın rakibimiz İspanya ve Yunanistan’da büyüme sürüyor, gerisi hikaye. IŞİD belası yüzünden Müslümanların yoğun yaşadığı ülkelere karşı bir güvensizlik algısı hakim. Terör ve karmaşadan kaçan turist, İspanya ve Yunanistan başta olmak üzere daha güvenli buldukları Akdeniz destinasyonlarına yöneliyor. Türk turizminde yaşanan kriz ve talep daralması, turizm gelirlerini düşürürken, İspanya’da ise rekor bir gelir artışı oldu.’


Sektör ne yapıyor?


‘Pek çoğu kapılarını kapattı ve kapatıyor. Bu kadar tesisi kitle turizmi dışında değerlendirme şansı yok. Ne olacak bu tesisler, HASTANE Mİ OLACAK? Şu anda Sağlık Turizmi bir kurtarıcı olarak gözüküyor. Ama bence, Sağlık Turizminde de planlı ve sağlıklı bir büyüme yakın gelecekte çok mümkün görünmüyor.’


Türkiye’nin Avrupa’da imajı bozuldu mu?


‘Evet, şu anda Türkiye’nin turizm imajı Avrupa’da bozuk. Ama Türkiye’nin imajı zaten 50 yıldır bozuk. Hiçbir zaman düzelmedi ki. Neden bozuk sorunuza gelince. Öncelikle bizim turizm politikalarımız sürdürülebilir değil. Yatak arzı artmaya devam ediyor. Koruma kullanma dengesi gösterilmiyor. Turizm bölgelerinin yönetiminde ciddi sıkıntılar var. Turizmin kanaat önderleri vizyon birliği, amaç birliği yapamıyorlar. Kültürel mirasımız korunamıyor. Ve de sonucunda sektörde sorunlar çığ gibi büyüyor.’


Hükümet turizme nasıl nefes aldırır?


‘Şimdi çok büyük bir sektörden bahsediyoruz. Kayıplar yüksek. Hükümet sektöre nefes aldırır mı bilmiyorum ama, turizm politikalarında aldığı bazı önlemlerle sektöre sadece can suyu veriyor. Devletin turizme vermiş olduğu destek de, petrol fiyatlarının düşük olmasından kaynaklanıyor. Peki Hükümet kayıpların telafi edilmesine yönelik neler yapabilir? Hükümet, bu yıl için sektör temsilcisinin kredi ödemelerini erteleyebilir. İstihdam üzerindeki yüklerle ilgili yapılandırma ve benzeri uygulamaları devreye sokabilir. Gelecek yıl için Türkiye’deki büyük kitlelerin turizme katılmasını sağlayacak kolaylaştırıcı önlemler alabilir. Sezonun geri kalan kısmı için etkin tanıtım kampanyaları düzenleyebilir. Daha radikal olarak, ücretli çalışanlar için Turizm Fonu kurulabilir, kesintiler yapılabilir ve bu kesintilerle turizm firmaları ile indirimli fiyatlar alınarak çalışanları tatile çıkarabilir gibi turizme nefes aldıracak adımlar atabilir. Tabi bunların tümü ülkenin ekonomik durumu ile alakalı. Bizim yaptığımız iyi niyetli temenniler.’