Isparta’nın kuzeydoğusunda, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapan Yalvaç, zengin kültürel birikimi ve arkeolojik değerleriyle biliniyor. İlçenin köklü geçmişi, Antik Pisidia bölgesinin önemli şehirlerinden biri olan Antiokheia’ya kadar uzanıyor. Yalvaç'ın bulunduğu bölge, M.Ö. 3. binyıldan itibaren yerleşim gördü ve Hitit, Frig, Lidya ve Pers egemenliğinde kaldı. Helenistik Dönem’de Büyük İskender’in Anadolu seferiyle bölge Makedonların eline geçti. Ardından Seleukoslar tarafından kurulan Antiokheia kenti, Yalvaç’ın tarih sahnesine çıkmasında belirleyici rol oynadı. Roma İmparatorluğu döneminde Pisidia Antiokheia’sı, stratejik konumu ve gelişmiş kent dokusuyla önemli bir yönetim ve ticaret merkezi hâline geldi. İncil'de adı geçen kent, Hristiyanlık açısından da ayrı bir öneme sahip. Aziz Pavlus’un, ilk misyonerlik gezilerinden birini bu kente yaptığı ve burada vaaz verdiği kabul ediliyor. Bu özelliğiyle Antiokheia, Hristiyanlık tarihinde kutsal kentler arasında yer alıyor.
Bizans döneminde dini bir merkez olan bölge, 11. yüzyıldan itibaren Türk akınlarına sahne oldu. Anadolu Selçuklu Devleti’nin hâkimiyetiyle birlikte Türk yerleşimi başlayan Yalvaç, Osmanlı döneminde Hamideli Sancağı’na bağlı bir kaza olarak varlığını sürdürdü. Cumhuriyet döneminde ilçe statüsüne kavuşan Yalvaç, bugün hem arkeolojik mirası hem de geleneksel şehir dokusunu koruyan yapısıyla dikkat çekiyor. İlçede yer alan Yalvaç Müzesi ve Antiokheia Antik Kenti, bölgeyi ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmeye devam ediyor.
PEKİ, YALVAÇ İSMİ NEREDEN GELİYOR?
Yalvaç ilçesinin adı, tarih boyunca taşıdığı kültürel ve dini anlamlarla şekillenmiş özel bir isim olarak öne çıkıyor. Türkçede ‘peygamber’, ‘elçi’ ya da ‘haberci’ anlamlarına gelen ‘yalvaç’ kelimesi, Orta Asya Türk kültüründe ve eski Türk inanışlarında, kutsal mesajları ileten kişi olarak tanımlanıyordu. Bu yönüyle Yalvaç ismi, yalnızca coğrafi bir yer adı değil aynı zamanda derin bir manevi anlam da taşıyor. İlçenin bu ismi almasında, topraklarında yer alan Pisidia Antiokheia Antik Kenti’nin de etkisi büyük. Hristiyanlık tarihinde önemli bir yeri olan Antiokheia, Aziz Pavlus’un vaaz verdiği ve İncil’de adı geçen yerleşimlerden biri. Aziz Pavlus’un buradaki misyonerlik faaliyetleri, kente ‘ilahi mesajın iletildiği yer’ anlamını yükledi ve zamanla bu kutsallık, bölgenin ismine de yansıdı. Ayrıca bazı araştırmacılar, ‘Yalvaç’ adının Selçuklu döneminde yöreye verilen adlardan biri olabileceğini, halk arasında kullanılan dini temelli tanımların zamanla resmi ad hâline gelmiş olabileceğini belirtiyor.
