Antalya’nın Elmalı ilçesi, bu yıl 673’üncüsü düzenlenen Tarihi Elmalı Yeşilyayla Yağlı Güreşleri’nde pehlivanları ve güreşseverleri ağırlarken, bir yandan da ilçenin vazgeçilmez lezzeti olan ‘köpük’ geleneğini yaşatıyor.
ÜZÜMLERDEN ŞIRA, PEKMEZ VE KÖPÜK
Elmalı’da yaşayan 84 yaşındaki Avukat Cengiz Baldıroğlu, köpüğün yapılışını şu sözlerle anlattı:
“Üzüm torbaya konulur, küvette çizmeyle çiğnenir. Çıkan üzüm suyu toprakla karıştırılarak bakır kazanlarda kaynatılır. Kıvamı geldiğinde süzülür ve büyük kazana konur. Kaynatıldıkça pekmez halini alır. Tekrar başka bir kazana alınan pekmez kepçelerle yukarıdan savrulup havalandırılarak üzerinde köpük oluşturulur ve servise hazır hale gelir. Torbadaki posası da ziyan edilmez, sıkılarak şırası çıkarılır. Hem şıra hem pekmez yapılır. Şıra enfes bir lezzettir, şifa deposudur.”
Baldıroğlu, köpüğün çocukluk anılarını canlandırdığını vurguladı:
“Eskiden köylerde 15’e yakın ağdalık vardı. Köpük çıkacağı zaman komşular birbirine haber verir, gece yarısı bile olsa herkes kazanların başına toplanırdı. Buralar sosyalleşme alanlarıydı; genç kızlar ve delikanlılar burada birbirini görürdü. Şimdi o bağlar yok ama anılarımızı bu etkinliklerde yaşatıyoruz”
Köpüğün geleneksel şekilde yenilme biçimini de aktaran Baldıroğlu, “Asıl yöntem kaşıkla değil, asma yaprağını külah yapıp köpüğe bandırarak yemektir” dedi.
NESİLDEN NESİLE AKTARIM
Etkinliğe katılan 60 yaşındaki Ayşegül Çoban da geçmişe özlemle konuştu:
“Çocukluğumuzun en güzel etkinliğiydi. Elektrik yoktu, telefon yoktu; sadece ‘köpük çıktı’ lafı yayılır, herkes koşarak ağdalıklara giderdi. Şimdi bu geleneği çocuklarıma ve torunuma aktarıyorum. Nerede yaşarsak yaşayalım bu zamanlarda Elmalı’ya gelip köpüğü tatmak vazgeçilmezdir.”
DERNEK GELENEĞİ YAŞATIYOR
20 yılı aşkın süredir dernekte gönüllü çalışan Semra Baldıroğlu, köpük etkinliğinin aynı zamanda eğitime katkı sağladığını anlattı:
“Üniversite öğrencilerine burs veriyoruz. Hasan Sıtkı Konağı’ndaki dernek binamızda yıl boyunca etkinlikler yapıyoruz. Pişi, gözleme gibi yöresel ürünler satıp elde edilen gelirle gençlerimizi okutuyoruz. Hem geleneğimizi yaşatıyoruz hem de geleceğe yatırım yapıyoruz.”
Dernek ayrıca Elmalı’ya özgü yemeklerin coğrafi işaret sürecinde de aktif rol oynadı. Baldıroğlu, yöresel beş yemeğin tescili için yetkililere destek verdiklerini belirtti.
‘KÖPÜK NEREDE OLSA İNSANLARI BİRLEŞTİRİYOR’
Elmalı Kültür Turizm ve Dayanışma Derneği Başkanı Erdal Altaca, 1992’den beri geleneği sürdürdüklerini ifade etti:
“Her yıl güreşlerin olduğu haftada köpük yapıyoruz. İnsanlar çok seviyor. İstanbul’dan bile arıyorlar, ‘köpük var mı?’ diye soruyorlar. Varsa hemen yola çıkıyorlar. Çünkü bu sadece bir tatlı değil, geçmişin özlemi ve birlikte olmanın sembolü.”
