Güneşin sıcaklığının derinden hissedildiği Anadolu'nun güneyinde, Pamfilya adeta tarihin özlemini hissettiren bir coğrafya. Antik Likya Birliği ile Kilikya'nın kucaklaştığı bu topraklar, Antalya, Perge, Sillyon, Aspendos, Side, Selimiye, Alanya, Gazipaşa, Anamur ve Silifke gibi şehirlerle adeta bir antik masalın sayfalarını çeviriyor.
PAMFİLYA'NIN GİZEMLİ ADI
Pamfilya adı, kendisini 'Irkların Ülkesi' olarak tanımlıyor. Grek mitolojisine göre ünlü kahin Mopsos'un kızı Pamphilia veya üvey kız kardeşi Pamhyle'e dayandığı düşünülse de, Romalı yazar Gaius Plinius Secundus'un iddiasına göre, bu toprakların eski adı Mopsopia'dır. Arkeolojik keşifler, özellikle Mopsos'a ait eserler, Plinius'un iddialarını destekler niteliktedir.
PAMFİLYA'NIN TARİHİ YOLCULUĞU
Pamfilyai Hititler döneminde Tarhuntaşşa olarak bilinen bu bölgede, tarih sahnesine çıkışını yapar. MÖ 2. yüzyıla ait Sillyon'daki buluntular, bölgenin Atina ile sıkı bir ilişki içinde olduğunu gösteriyor. Peleponnes Savaşları'na kadar devam eden bu etkileşim, MÖ 356'da Persler'in baskısıyla kısa bir süreliğine son buluyor.
PERGE, ASPENDOS, SİDE
Yunanistan'dan gelen Grek göçleri, Pamfilya'nın kaderini şekillendirir ve Perge, Aspendos, Side gibi sömürge kentleri ortaya çıkar. Pers seferlerinde Pamfilyalıların Pers ordusuna katılması, kendi yurttaşlarına karşı savaşmak zorunda kalmalarına neden olur. Ancak Kana Kraliçesi Artemisia'nın uyarılarına rağmen, bu toprakların halkı direniş gösterir.
BÜYÜK İSKENDER'İN GELİŞİ
Araştırmalarda Pers egemenliği altındaki kentlerin, özellikle Aspendos ve Side'nin sikke basım izinlerini geri kazanması, Pers yönetiminin ağırlığının azaldığını gösteriyor. Ancak Büyük İskender'in MÖ 334'te Anadolu'ya geçişi, Pamfilya'nın yeni bir döneme adım atmasına yol açıyor. İskender, Pamfilya topraklarına direnişle karşılaşmadan ulaşıyor ve Perge, Side, Sillyon ve Aspendos'u ele geçirerek kendi egemenliğini ilan ediyor.
Pamfilya, Grek etkisi, Pers egemenliği ve Büyük İskender'in gelişiyle şekillenen zengin bir kültürel mirasa ev sahipliği yapıyor. Bu antik coğrafya, arkeologlar ve tarihçiler için hala keşfedilmeyi bekleyen bir hazine. Tarihin sıcak dokusunda iz bırakan Pamfilya, antik bir destanın ta kendisi… Haber/Erendiz ÖZKURT
