Türkiye’nin Marmara Bölgesi’ndeki İznik Gölü, sadece doğal güzelliğiyle değil, derinlere gömülü tarihiyle de adından söz ettiriyor. 2014 yılında keşfedilen su altı bazilikası, Hristiyanlık tarihinin en gizemli yapılarından biri olarak kabul ediliyor. 21 Nisan’da hayatını kaybeden Papa Francis ise vefatından önce bu bazilikayı ziyaret etmek istiyordu. Sağlık durumu el vermeyince, İznik’e yapılacak bu ziyareti halefine vasiyet etti.
Papa, geçtiğimiz Haziran ayında Fener Rum Patrikhanesi’nden gelen bir heyeti kabul ederken, 2025’in Birinci İznik Konsil’inin 1700. yılı olduğunu hatırlatmış ve Türkiye’yi, özellikle de İznik’i ziyaret etme arzusunu dile getirmişti. Ancak bu ziyaret gerçekleşemedi. Papa’nın vasiyeti, gözleri şimdi yeni seçilen Papa’ya çevirdi.
SUYUN ALTINDAN YÜKSELEN SIR
İznik Gölü’nün sığ sularında, kıyıya sadece 20 metre mesafede yer alan bazilika kalıntıları, arkeologlara göre Roma İmparatoru I. Konstantin döneminde inşa edildi ve genç yaşta öldürüldüğüne inanılan Hristiyan Aziz Neophytos’a adandı. Uzun yıllar hac merkezi olarak kullanıldığı tahmin edilen yapı, bir deprem sonucu yıkılmış ve zamanla göl sularının altında kalmıştı.
PAPA'NIN VASİYETİ VE KONSİL'İN MİRASI
Papa Francis’in vefatının ardından Vatikan’da yeni bir dönem başlarken, Hristiyan dünyasında sembolik mekanların yeniden değerlendirilmesi gündeme geldi. İznik, bu semboller arasında en önemlilerden biri olarak öne çıkıyor. Çünkü burada MS 325 yılında Hristiyanlık tarihinin en kritik toplantısı kabul edilen Birinci İznik Konsil’i toplanmıştı.
İznik Konsil’i, Hristiyan inanç sisteminin temellerini belirleyen ve mezhepler arasındaki farklılıkları ilk kez resmi bir çatı altında birleştirmeyi amaçlayan bir meclisti. Bu toplantı sonucunda İsa’nın tanrısallığı, Paskalya tarihi ve kilise hiyerarşisine ilişkin önemli kararlar alındı. Bugün bile bu kararlar, Katolik ve Ortodoks kiliselerinin öğretilerinde temel kaynak niteliğinde.
BAZİLİKA KONSİL’İN YAPILDIĞI YER OLABİLİR Mİ?
Tarihçiler, 787 yılında toplanan 7. Ekümenik Konsil’in İznik Ayasofya Kilisesi’nde yapıldığını kesin olarak bilse de, 325 yılında toplanan ilk Konsil’in nerede yapıldığı hâlâ tartışmalı. Su altı bazilikasının keşfi bu tartışmalara yeni bir boyut kazandırdı.
Yapılan kazılarda, bazilikanın büyük bölümü gün yüzüne çıkarıldı. Kazı sonuçlarında bu yapının Birinci Konsil’in toplandığı "Kutsal Pederler Kilisesi" olduğu netlik kazandı.
GÖZLER YENİ PAPA’DA
Birinci Konsil’in toplandığı tarihler olan 20 Mayıs–25 Temmuz arasındaki dönem, bu yıl 1700. yıldönümünü işaret ediyor. Vatikan’da yeni seçilen Papa 14. Leo bu önemli yıldönümünde İznik’e gelip gelmeyeceği merak konusu. Eğer bu ziyaret gerçekleşirse, Türkiye Hristiyan dünyasının kalbinde tarihî bir buluşmaya sahne olabilir.

Muhabir: Özlem Soydan