Bir cisme temas etmeden onun dokusunu anlayabiliriz değil mi? Ya da bir yiyeceği tatmasak da tadını anımsayabiliriz. Bir limonun tadına bakmasak da ağzımızda mayhoş bir his oluşur. Peki ya size limona bakınca zihninde bazı notalar duyan insanlar olduğunu söylesem. Ya da bazı insanların müzik dinlerken gözlerinin önüne çeşitli resimlerin, imgelerin, renklerin geldiğini…

Bugün sizi ilginç ve renkli bir konuyla buluşturuyorum: sinestezi. Sinestezi, duyusal algılama alanında olağan dışı bir deneyim biçimi ve insanların farklı duyularını birleştiren bir özellik. Kelime anlamı, Yunancadaki sin yani ‘birlikte’ ile aisthesis yani ‘his/duygu’ sözcüklerinin birleşimiymiş. En sık karşılaşılan sinestezi türlerinden biri, renkleri ve kokuları birbirine bağlayan renk-koku sinestezisidir. Evet, bazı insanlar kokuları renklerle ilişkilendirebiliyor!

Sinestezi araştırdığım kadarıyla, nörolojik bir fenomen ve kesin nedenleri hala tam olarak anlaşılmış değil. Ancak bu ilginç deneyim, bilim insanlarının yıllardır üzerinde çalıştığı bir konu. Renk-koku sinestezisi yaşayan insanlar, farklı kokuların zihinlerinde belirli renkleri tetiklediğini belirtiyor. Örneğin, bir kişi lavanta kokusunu aldığında gözünün önünde mavi renklerin dans ettiğini hissedebilir. Ya da bir başkası bir kahve dükkanına girip kahve kokusu alınca pembenin tonlarını görebilir.

Sadece koku olarak bakmamak lazım tabi. Sinestezisi olan biri Perşembe gününü sarı, C harfini sinirli algılayabilir. Gerçekten olağanüstü!

Peki, bu nasıl oluyor? Sinestezi genellikle bireylerin doğuştan sahip olduğu bir özelliktir. Beyindeki duyusal bölgeler arasında bağlantıların farklı çalışması sonucu ortaya çıkabilir. Mesela, normalde ayrı olan koku ve renk alanları, sinestezi yaşayanlarda bir şekilde etkileşime girebilir.

Renk-koku sinestezisi, insan zihninin karmaşıklığını ve farklı duyusal deneyimleri anlamamıza yardımcı olan ilginç bir pencere sunuyor. Kokuların ve renklerin birbirine karıştığı bu renkli dünyayı anlamak, hem sinesteziyi anlamak isteyenler hem de sıra dışı deneyimlerin peşinde koşanlar için büyülü bir yolculuğa dönüşebilir.

Eğer bir gün kahve kokusu alıp da aniden pembe tonlarını görmeye başlarsanız, endişelenmeyin. Belki de zihniniz size, sinestezi ile renkli ve kokulu bir selam yolluyordur! Unutmayın, dünya her zaman biraz daha renkli ve ilginç olabilir.